ABD'nin Ukrayna'ya silah sevkiyatını durdurma kararını değerlendiren Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Hasan Ünal, sahadaki gelişmelerin barış görüşmelerine etki edeceğini belirtti.
ABD'nin Ukrayna'ya sevkiyatını durdurduğu, durdurulan silah ve mühimmatlar arasında onlarca Patriot, 100'den fazla Hellfire ve onlarca Stinger füzesinin de yer aldığı belirtildi. Beyaz Saray Sözcüsü Anna Kelly, sevkiyatı askıya alma kararını doğrulayarak, kararın “Amerika'nın çıkarlarını ön planda tutmak” amacıyla alındığını söyledi.
Batı’nın silah stokları tükendi
ABD’nin kararının nedeni ve sahadaki etkilerini değerlendiren Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Hasan Ünal şunları söyledi:
“Bu kararın Ukrayna'nın işini zorlaştıracağı kesin ama bu zaten Ukrayna açısından uzunca bir zamandır devam eden sürecin yansıması. Şöyle ki Amerika birkaç açıdan Ukrayna'ya silah sevkiyatı konusunda isteksiz davranıyordu. Bunlardan birisi bu savaşın durdurulmasını arzu ettiği için, Trump göreve geldiği tarihten bu yana, bu sevkiyatı azaltma, yavaşlatma gibi yöntemlere başvurmuştu. Ama bunun ötesinde şöyle bir sorun var Batı blokunda, Batı dünyasında, silah ve mühimmat üretme kabiliyeti sınırlı.
Yani Rusya şu anda konvansiyonel silahlar ve bunların mühimmatı konusunda bütün Batı dünyasının toplam üretim kabiliyetinin en az birkaç misli ilerisinde. Dolayısıyla Rusya açısından, 155 milimetrelik top mermisi bulmak veya obüsler, tanklar ve bunların mühimmatlarını bulmak gibi bir sorun yaşanmıyor.
Ama Batı dünyasında bu ciddi bir sorun. Çünkü ellerindeki stokları Ukrayna'ya verdiler büyük ölçüde. Ukrayna'ya yardım diyerek verilen paralar da Amerikan silah şirketlerine yeni siparişler olarak geçti. Yani şöyle Amerikan silahlı kuvvetleri kendi ellerindeki stokları, Ukrayna'ya yeni silahlar olarak verip onlara borç yazıyor.
Öte yandan Amerikan hükümetinin, Amerikan kongresinin onayladığı Ukrayna'ya yardım rakamlarını da alıyor, onu da Amerikan silah şirketlerine sipariş olarak veriyordu. Halen de bu sistem devam ediyor. Burada önemli sorunlar var.
Çünkü Amerikan silah şirketlerinin üretim kabiliyeti tamamıyla doldurulmuş durumda. Haberde de söylendiği gibi ‘stoklarımız tükendi’ deniyor. Yani biz Amerika olarak diyor namütenahi stoklara sahip değiliz demek istiyor. İsrail'in de benzeri mühimmata ihtiyaç duyması aslında Ukrayna açısından bir sıkıntı. Çünkü Amerika İsrail'i ihmal edemez. Ama Ukrayna'yı ihmal edebilir. Nitekim ediyor da.”
Trump savaşın bitmesini, Avrupa devamını istiyor
ABD’nin politikaları ile Avrupa’nın politikalarının çelişkiler yaşandığına da dikkat çeken Prof. Dr. Ünal sözlerini şöyle sürdürdü:
“Trump bu iş bir şekilde kapansın, Ukrayna müzakere masasına gelsin istiyor. Fakat buradaki sorun şu Avrupalı ülkeler savaşın devam etmesini ettirilmesini istiyorlar. Savaşın devam etmesini ve ettirilmesini istedikleri için de hem Ukrayna'nın sırtını sıvazlıyorlar, Zelenskiy’e ‘hadi koçum devam et sen bu işe’ diyorlar. Hem de ufak tefek yardımda bulunuyorlar ama onların yardımlarıyla savaşın sürdürülebilirliği söz konusu değil. Avrupalı ülkeler, mesela Trump'ın bu savunma harcamalarını milli gelirin yüzde 5'ine çıkartma önerisini de kabul ettiler.
Yani Trump'ı oyunun içinde tutmak için bunu yapıyorlar. Burada şöyle bir çelişki var Trump'ın politikalar açısından. Trump bir açıdan diyor ki kardeşim ben böyle Ukrayna gibi işlerle uğraşmak istemiyorum. İkincisi, siz de artık zengin ülkelersiniz Avrupalılar olarak neden savunmanız için ciddi şekilde kaynak ayırmıyorsunuz ve hep bizim üstümüze yıkılıyorsunuz? Ama öte yandan şimdi Avrupalı ülkeler bütün bunları kabul ettiği bir noktada Amerikan yönetimi Trump diyor ki biz silah sevkiyatını durduruyoruz ya da azaltıyoruz. O zaman burada ortaya çıkacak şey şu: Amerika bunları durdurdu veya yavaşlattığı zaman Avrupalı ülkeler de durdurup yavaşlatma yoluna gidecekler mi?
Yoksa onlar yine eskiden yaptıkları gibi Ukrayna'ya ‘sana şunu veririz, bunu veririz’ diyerek kısmen bir takım şeyler verip büyük vadelerde bulunup çoğu zaman yerine getiremeyecek şekilde bu oyunu oynamaya devam ederler mi?”
Sahadaki gelişmeler barışı sağlayacak
ABD'nin kararlarının sahada etkilerinin görülmeye başladığına da dikkat çeken Ünal sahadaki gelişmelerin barış görüşmelerini etkileyeceğini belirterek şöyle konuştu:
“Dolayısıyla burada Amerikanın bu kararı üzerine Ukrayna zor duruma girer, müzakere masasına gelir beklentisi pek gerçekçi olmayabilir. Ama şu da bir gerçek. Zaten savaşın başından beri Rusya'nın üstünlüğü söz konusuydu muharebelerde. Şimdi son haftalarda bu üstünlük daha da belirgin hale geldi. Rus silahlı kuvvetleri sürekli olarak yeni topraklar ele geçiriyorlar, yeni bölgeler, kasabalarda etkinliğini arttırıyorlar. Yani bazı haberlerde de Ukrayna ordusunun iyice artık yıprandığı, toptan çökebileceği ihtimalinin giderek ortaya çıktığı yazılıyor. Bunların bir kısmı doğruysa zaten savaş masada, müzakerelerle değil de sanki alanda son bulacak alanda nihayet barış belirgin hale gelecek.”