Tarım ürünlerindeki ürünlerindeki orantısız artışlara karşı uzun süredir gündemde olan Hal Yasası, sebze ve meyve ticaretini düzenlemek amacıyla 2012 yılında yürürlüğe girmiş ve aradan geçen 13 yıla ve yapılan çeşitli düzenlemelere rağmen hem üreticiye hem de tüketiciye beklenen rahatlamayı sağlayamamıştı. Geçtiğimiz haftalarda da yeni düzenlemelerle yeniden gündeme gelmişti. Peki yeni hal yasası taslağında neler var? Bu düzenlemeyle birlikte etiketlerde düşüş yaşanır mı? Fırsatçılarla mücadeleyi önler mi? Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Başkan Vekili Av. İbrahim Güllü, Sputnik’e anlattı.
Hal yasası taslağında neler var?- 📌Serbest rekabeti engelleyici veya piyasayı yönlendirmeye yönelik hareketlerde bulunanlara uygulanacak para cezası, mevcut 177 bin TL'den 1 milyon TL'ye kadar çıkarılabilecek
- 📌Ürün bildirim zorunluluğu sadece satışa sunulanlarla sınırlı kalmayacak; depolarda bekletilen mallar da sisteme dahil edilecek
- 📌Üretici birlikleri aracılığıyla yapılan satışlardan gelir vergisi alınmayacak
- 📌Tarım ve Orman Bakanlığı, bazı zincir marketlerin sattıkları ürünlerin en az yüzde 20’sini doğrudan üreticiden temin etmesini şart koşabilecek
- 📌Aynı toptancı halinde faaliyet gösteren komisyoncu ve tüccarların birbirlerine ürün devretmeleri yasaklanabilecek
- 📌Komisyoncular, ürün satışından doğan ödemeyi en geç 30 gün içinde ve yalnızca banka aracılığıyla gerçekleştirecek
- 📌Bozulmuş ürünleri uygun olmayan şekilde ortadan kaldıranlara 200 bin TL para cezası kesilecek ve bu kişiler 3 yıl boyunca devlet desteklerinden faydalanamayacak
- 📌Ürünlerin taşıma ve paketleme standartlarına uymaması durumunda 36 bin TL’ye kadar ceza uygulanacak
- 📌Üreticiden alım yükümlülüğünü yerine getirmeyen büyük perakende zincirleri, yıllık 50 milyon TL’ye kadar ceza ile karşı karşıya kalabilecek
Çiftçiden tüketiciye ulaşana kadar arada 15’e yakın aracı olabiliyorTüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Başkan Vekili Av. İbrahim Güllü, gıda fiyatlarının yüksekliği ve tüketicinin gıdaya erişim sorununun yıllardır devam ettiğinin altını çizerek “Ticaret Bakanlığının stokçuluk yapan hallere ve üreticiden mal almayan markete ceza kesilecek olması iyiniyetli girişimler ve tüketicinin lehine uygulamalar. Tek başına yeterli olur mu o konuda endişelerimiz var” dedi.
“Çiftçiden yani üreticiden son kullanıcı tüketiciye ulaşana kadar arada 15’e yakın aracı olabilmekte. Çiftçi toplatıyor, nakliyeciye ve/veya halde komisyoncuya veriyor, komisyoncu pazarcıya veriyor, pazarcı toptancısına veriyor. Burada önemli aktörlerden birisi zincir marketler. Bunlar ürünleri komisyoncudan ya da direk kendine ait bir toptancı şirketi kullanarak alıyor yani sağ cebinden alıyor sol cebine koyuyor. Zincir marketin toptancı şirketi bunu kendi zincir marketine verirken tabii ki fiyatları da 2-3-5’e katlıyor. Piyasayı belirleyen 6-7 tane zincir market var. Domates zincir markette 30 TL’ye satılıyorsa o zaman pazarcıda 20 TL’ye satılıyor. Müşteri sorduğunda markette 30, biz de 20 TL denilmekte. Fırsatçılar ve aracılar olmasa satması gereken rakam belki 15-10 TL olacak”