Önce şu tespiti yapalım ve öyle devam edelim:
Amerika nezle olsa dünya zatürre olur…

Arkadaşlar!
Dünya yoğun bir silahlanma içinde. Özellikle de Avrupa ülkeleri…
Kuzey ve Doğu Avrupa, Ukrayna’dan sonra Rusya’nın hedefinde olduğunu düşünüyor.
Avrupa ülkelerinin savunma bütçeleri korkunç oralarda artıyor.
İsrail, güvenlik gerekçeli bölgesel bazlı ameliyata dur-durak vermeden ve ince ince devam ediyor.
Amerika’ya gelince;
Trump ve muhteşem vergileri; adeta “bana verilmiş yıkım/buhran çıkartma ve krizci yaklaşım” görevimi en iyi şekilde yapıyorum” demek için dengesizliğin kitabını yazıyor.

Çin/Meksika/Kanada harici dünya sevinçli…
Neden? Trump, vergileri 90 gün süreyle yüzde 10 seviyesinde tutacak diye…

Gelin bir faraziye yapalım:
Diyelim ki, ABD’nin uyguladığı vergi sadece 90 gün değil daimi olarak yüzde 10 olarak kalmış olsun.
Peki, dünya ekonomisi güllük-gülistanlık olacak/küresel ekonomik parametreler yoluna girecek ve daha güzel olacak mı?
Tabi ki hayır…
Küresel ekonomi dört başı mamur yeni nesil bir Büyük Buhrana doğru hızla ilerliyor.
Tıpkı 1929-30’da/yaklaşık 100 yıl önce Amerika’da yaşanan Büyük Buhran gibi…
İçinizden “Oh olsun Amerika’ya! Onların yaşadığı kriz neden umurumuzda olsun ki! diye geçiriyor olabilirsiniz.
Değil işte, öyle değil…
O devrin koşullarında bile,
Amerika’nın yaşadığı bu kriz, tüm dünyayı etkileyen Büyük bir buhrana dönüşmüştü ve hiçbir ülke etkilerinden azade kalamamıştı.

Büyük Buhran nasıl çıktı biliyor musunuz?
Anlatayım ama oldukça ilginç:
1925-30 arası Amerika devlet yöneticileri diyorlar ki;
Arkadaş,
Sürekli ithalat yapıyoruz.
Kendi ürünlerimiz, kendi pazarlarımızda yok denecek kadar az bir paya sahip.
Ciddi anlamda dış ticaret açığımız var.
En iyisi mi; sınırlamalar getirelim/Tarife içi veya tarife dışı engeller koyalım; ki, hem yerli malı yurdum malı olsun hem de Amerika’nın cari açığı azalsın.
Asıl bomba şimdi geliyor;
O devirde de ABD’nin ticaret açığının en fazla olduğu ülke Çin…
Yani, tıpkı günümüzdeki gibi, Çin-ABD ticari işlemleri büyük bir farkla Amerika’nın aleyhinde…
Ve başlıyor Çin’e yaptırımlar… Öyle ki, Çin Yuhan’ında delice bir develüasyon hedefliyorlar. Başarılı da oluyor ama aynı zamanda adım adım da Büyük Buhrana giden yolun taşlarını döşüyorlar.

Demem o ki; Büyük Buhranın nedeni sadece New York borsasındaki durum veya Bankalarda başlayan kriz değildi.
Çin-ABD ticaretine ABD’nin getirdiği sınırlamalar da başat nedenlerden biriydi…

Tarihin garip cilvesi mi yoksa sıradan bir tesadüf mü bilemem ama bugün de benzer pratiklerle karşı karşıyayız.
Üstelik,
90’larda Amerikan ekonomisinin yirmide biri kadar olan ama aradan geçen zaman zarfında farkı kapatıp; bugün neredeyse Amerikan ekonomisine ulaşan bir Çin realitesi var.

Hal/realite ve ahval böyleyken,
Farz edelim ki, Trump sürpriz vergilerini sadece Çin’e uygulayacak olsun…
Birlikte ne olacağına bakalım:
Şuanda Amerika’da satılan ürünlerin yüzde 20’si Çin malı…
Hatta öyle ki; emek-işgücü ucuzluğu nedeniyle pek çok Amerikalı firma üretim merkezini Çin’e taşıdı.
Bugüne kadar Çin mallarına uygulanan vergi yüzde 3-4 civarı idi.
Böyleyken;
Trump, yüzde 145 uygulayacağım diyor ama biz insaflı davranalım ve yüzde 100 diyelim.
Ne olur o zaman?
Fiyatlar 3-4 kat artar…
Hatta şimdilerde 500-600 dolar arası olan bir I-Phone fiyatının 2000-3000 dolar arası olacağı söyleniyor.
Peki bu neyi getirir?
Fiyat artışlarını ve dolayısıyla da enflasyonun yükselişini…
Başka? Enflasyonu düşürmek için faiz artışını,
Ve yükselen fiyatlar nedeniyle tüketimde azalmayı,
Ve dahi işsizliği…
Bu neyi getirir? Tabi ki durgunluğu…

Tam bu noktada şu soruyu soralım:
Amerikan Ekonomisinde yaşanacak bir enflasyon/faiz artışı veya resesyon (durgunluk) sadece Amerika’yı/Amerikalıları mı etkileyecek?
1929’da bile, Büyük Buhran adını alacak kadar tüm dünyayı etkilediyse; küresel ekonomik networkun delice iç içe geçmiş olduğu günümüzde Amerika harici dünyayı etkilememesi sizce mümkün mü Allahaşkına!..
Safdillik etmeyin lütfen…
Ve maalesef Trump’ın başlattığı Ticaret Savaşı dolu dizgin o noktaya doğru hızla gidiyor.
Göreceksiniz ki,
Bu Trumpist çılgınlık, gelişmiş/gelişmemiş ekonomi ayırımı yapmadan tüm ülkeleri derinden vuracak bir kasırgaya dönüşecektir.
Hele de gelişmekte olan/kırılgan ekonomileri perişan edecektir.
Çok geriye gitmeyeceğim,
Büyük Buhran, 1925’lerle birlikte Amerikan devlet yöneticilerinin başlattığı garabetin de etkisiyle başladı ise; çok üzgünüm ki bugün de Trump’ın garabetleriyle yeni nesil büyük bir buhrana doğru hızla ilerliyoruz.

Ne olacak?
Amerikan firmalarında iflaslar yaşanacak,
Çin başka pazarlara yönelecek ama aynı zamanda Çinli firmalarda da ciddi iflaslar görülecek.
Bu ise,
Hem Çin’in ürettiği hammaddeye bağlı ekonomileri, hem de Amerikan dolarına bağımlı ekonomileri berbat edecektir.
Lojistik ağlarında/Tedarik zincirinde tıpkı Pandemi dönemi gibi kırılmalar olacak,
Hammaddeye erişim azalınca hemen her ülkede üretim sıkıntıları baş gösterecek,
Bunun sonucunda ise kıtlık/mal bulamama/erişim güçlüğü vb. gibi sorunlar baş gösterecektir.
Hatta “ne istersen bulabilirsin” denilen belki de tek ülke olan Amerika’da bile…

Sonuç:
En başta ne demiştim?
Amerika nezle olsa dünya zatürre olur…
Aynen öyle…
Kimi aklıevveller çıkıp “Aman be ya! Ne güzel işte! Büyük şeytan Amerika’nın batması kadar iyi bir şey olur mu!” diyebiliyor.
Şunu söyleyeyim:
Emin olun ki, yaşanacak/muhtemel bir Büyük Buhrandan en az hasarla çıkacak/en hızlı toparlanacak tek ülke belki de veya kuvvetle muhtemel yine Amerika olacaktır.
O yüzden,
Turfa müneccimler gibi hamaset tacirliği yapıp, sevindirik olmaya kalkmayın! Amerika boşuna Amerika olmadı ve unutma ki başka Amerika yok…

Eğer bahsettiğim Büyük Buhran yaşanırsa;
-Ki, gidişat oraya doğru maalesef-
Sevindiğine kahrolmayı bırak; Fadime’nin düğününde halay çekmek için köyüne bile geri gidemeyecek hale gelebilirsin!

Peki, tüm bu olanlar/Trump odaklı yaşanan kargaşa olurken; hep bahsettiğim Güç ve Akıl Sahipleri poker oynayıp rulet mi izliyorlar? Acaba ne yapıyorlar?
Yerden göğe küp dizdiler,
Zamanını beklediler.
Trump’a çek dediler,
İzliyorlar gümbürtüyü…
Hem de, “tam istediğimiz gibi/senaryoya uygun şekilde” diyerek; Trump yıkımını keyifle izliyorlar!..
Neden?
Yıkıp da yapmak; daha kolay kabul ettirilebilir olduğu için…

Son olarak 2008 Ekonomik Krizini de öngörebilen yatırımcı Ray Dalio’nun dediklerini paylaşmak istiyorum.
Şöyle diyor:
Mevcut ABD yönetiminin gümrük vergileri ve diğer ekonomik meselelerdeki yanlış uygulamaları ülke ekonomisinin resesyona girmenin ötesinde daha da kötü bir duruma sürüklenebileceğinden korkuyorum.
Doların şiddetli dalgalanması, iç çatışmalar ve uluslararası askeri çatışmalar gibi “en kötü senaryoların” ortaya çıkmasından endişeliyim.
Amerika’nın iç düzeninde ve dünya düzeninde köklü değişiklikler yaşıyoruz.
Bu tür zamanlar, 1930'lara çok benziyor!



Bir sonraki Bir Portre yazımızda buluşmak ümidi ile Allah'a emanet olun sevgili okurlar.