AJANSLAR -
İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in danışmanı Ali Ekber Velayeti, Zengezur Koridoru'nu “ABD, İsrail, NATO ve pan-Türkist hareketlerin desteğiyle yürütülen daha geniş kapsamlı projeler için bir kılıf" olarak gördüklerini söyledi. Velayeti, Zengezur Koridoru'nn “İran'ın ulusal güvenliğini baltalamayı amaçlayan jeopolitik bir plan olduğu” konusunda uyarıda bulundu.
Tahran'da bir törende konuşan Velayeti, “Bu projelerin asıl hedefi Direniş Ekseni'ni zayıflatmak, İran’ın Kafkasya ile bağlantısını kesmek, İran ile Rusya’yı bölgenin güneyinde kara sınırlarından kuşatmaktır” dedi.
Velayeti, “Bu proje yalnızca, ABD’nin Ukrayna yerine Kafkasya’yı Rusya ve İran’a baskı uygulayacağı yeni cephe olarak hazırlama planının bir parçası değil, aynı zamanda NATO’nun ve bazı pantürkist çevrelerin de desteğiyle yürütülmektedir” ifadelerini kullandı. Hamaney'in danışmanı, ”İran, bu girişimlerin ilk anından itibaren, en üst düzeyde açık bir şekilde karşı çıktığını ve hatta sınıra asker göndererek ve caydırıcı tatbikatlar düzenleyerek, milli güvenliğimizi savunmanın kırmızı çizgimiz olduğunu göstermiştir. Pasif bir tepki yerine ‘aktif önleyici’ politika, İran İslam Cumhuriyeti’nin izlediği akıllıca bir strateji" diye ekledi.
Velayeti, İran'ın düşmanlarının “görünüşte ekonomik ama gerçekte bölücü planlarla, İran’ın jeopolitik derinliğine nüfuz etmeye çalıştığı” değerlendirmesini yaptı.
Zangezur Koridoru planı, 2020'deki Dağlık Karabağ savaşının ardından Rusya'nın arabuluculuğundaki ateşkesin bir parçası olarak ortaya çıktı. Ateşkes anlaşması, Azerbaycan ile kendi toprağı olan Nahçıvan'ı birbirine bağlamak için Ermenistan'ın İran sınırındaki topraklarından bir ulaşım koridoru kurulmasını öngörüyordu.
Bakü, anlaşmayı kendi kontrolü altında güney Ermenistan'dan geçen güvenli ve kesintisiz bir koridor için yeşil ışık olarak yorumlarken, Erivan ise tüm güzergahların Ermenistan'ın tam egemenliği altında kalması gerektiğini savunuyor.
Türkiye ve Azerbaycan'ın 2021'de imzaladığı Şuşa Beyannamesi, bölgede koridor da dahil olmak üzere uzun vadeli altyapı stratejilerini zaten özetlemişti.
İspanyol haber sitesi Periodista Digital tarafından hafta başında yayımlanan bir haberde, Ermenistan'ın Zengezur Koridoru'nu ‘Trump Köprüsü’ adıyla 99 yıllığına ABD kontrolüne devredeceği ileri sürülmüştü. Haberde, bu amaçla gizli bir muhtıra imzalandığı, Ermenistan'ın kilit önemdeki topraklarını fiilen Amerikan özel askeri şirketlerine devredeceği, Azerbaycan'ın da bu sayede Nahçıvan ve Türkiye'ye engelsiz erişiminin kolaylaşacağı iddia edilmişti.
Haberde, "Trump Köprüsü Ulaşım Koridoru'nun Oluşturulmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası" adlı belgenin Ermenistan, Azerbaycan ve ABD tarafından onaylandığı belirtiliyordu. Buna göre anlaşma Ermenistan'ın Syunik bölgesi üzerindeki egemenliğini teyit etse de, koridorun kendisi bir ABD özel askeri şirketi (PMC) tarafından işletilecek ve güvenliği sağlanacak. Bu şirketin de yaklaşık 1000 personel konuşlandırması bekleniyor.
Buna göre PMC'ye "koridorun bütünlüğünü korumak" için güç kullanma yetkisi verilecek; koridor böylece fiilen Ermenistan kontrolü dışına çıkaracak. Haberde, koridorun ABD'nin vekil güçleri tarafından militarize edilmesinin, “İran sınırında kalıcı bir ABD üssü kurulması ile daha geniş stratejik hedefleri yansıttığı” çıkarımı yer aldı. Zira başlangıçta ağır silahlarla donatılmamış olsalar da, Ermenistan-İran sınırında ABD yanlısı güçlerin varlığı büyük bir jeopolitik değişime işaret edecek.
Muhtıra, Ermenistan'da tepkiye yol açarken, birçok kişi Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın anlaşma şartlarını kabul etmesini “ulusal ihanet” olarak nitelendirdi.
İsrail'in haziranda İran'a karşı başlattığı savaşta -muhtemelen Bakü'nün izniyle- Azerbaycan hava sahasından insansız hava araçları kaldırdığı belirtilmişti. Azerbaycan ayrıca uzun süredir, İsrail dış istihbarat teşkilatı Mossad'ın topraklarında faaliyet göstermesine izin vermek ve Gazze'deki savaşa rağmen İsrail'e Türkiye üzerinden petrol tedarik etmekle de suçlanıyor. Ankara, petrol iddiasını reddediyor.
