Türkiye'de yapılacak binalarda sığınak zorunluluğu, 1988 yılında yayınlanmış 3194 sayılı İmar Kanunu'na dayanan Sığınak Yönetmeliği ile düzenleniyor. Sığınaklar, nükleer ve konvansiyonel silahlarla, biyolojik ve kimyevi harp maddelerinin etkilerinden ve afetlerden korumak için inşa edilen korunma yerleri olarak biliniyor.
Yönetmelik, sığınakların türleri, hangi yapılar için zorunlu olduğu, nasıl yapılacağı ve kimler tarafından yapılması gerektiği gibi birçok detayı içeriyor. Sığınak Yönetmeliği, savaş ve afet gibi durumlarda halkı korumak amacıyla sığınakların yapım, kullanım ve bakım esaslarını belirliyor.
Sığınak çeşitleri
Sığınaklar, kullanacak kişilere göre ve kullanım amaçlarına göre iki ana gruba ayrılıyor:
Kullanacak kişilere göre:
Özel sığınaklar: Konutlarda, kamu ve özel binalarda yapılan, radyoaktif serpinti etkilerine, kimyasal ve biyolojik harp maddelerine, nükleer silahların zayıflamış basınç ve ısı tesirlerine ve konvansiyonel silahların parça etkilerine karşı koruyan yapılar olarak belirtiliyor.
Genel sığınaklar: Nüfus ve trafik yoğunluğunun fazla olduğu bölgelerde halkın korunması için yapılan yapılar olarak biliniyor.
Kullanım amacına göre:
Basınç sığınakları: Nükleer silahların ani (ışık, ısı, basınç ve ilk radyasyon) ve kalıntı (radyoaktif serpinti) etkileriyle konvansiyonel silahların tesirlerine, kimyasal ve biyolojik harp maddelerine karşı korunmak amacıyla devlet tarafından inşa edilen sığınaklar
Serpinti sığınakları: Radyoaktif, biyolojik ve kimyasal etkilerden korunmak için özellikle konutların bodrum katlarında yapılan yapılar.
Kimler sığınak yapmak zorunda?
12 bağımsız bölümden fazla olan konutlarda, bin 500 metre kareden büyük ticari alanlarda ve 3 bin metre kareyi aşan sanayi tesislerinde sığınak yapımı zorunlu. Otel, yurt gibi kalıcı konaklama tesislerinde de kişi sayısına göre sığınak şartı aranıyor.
Ancak ibadethaneler, düğün salonları, sinema-tiyatro salonları, otoparklar ve bazı küçük çaplı yapılar bu zorunluluktan muaf tutuluyor.
Sığınaklarda bulunması gereken özellikler neler?
- Kişi başına en az 1 metrekare alan ayrılmalı
- Minimum iç yükseklik 2.40 metre olmalı
- Tuvalet, lavabo, havalandırma sistemi ve acil çıkış kapıları olması zorunlu
- Dış duvarlar belirli kalınlıkta beton, tuğla veya sıkıştırılmış toprakla yapılmalı
- Mekanik havalandırma sistemi ve gerektiğinde jeneratör desteği olmalı
- Sığınakların amacı dışında kullanımı yasak
- Sığınak alanı tuvalet, duş ve mutfak nişi hariç net dokuz metrekarenin altında belirlenemez
Havalandırma sistemleri nasıl olmalı?
Sığınaklarda kalacak kişi sayısına göre, bir kişi için gerekli olan hava miktarı şöyle sınıflandırılıyor:
Sığınak kapasitesi | Kişi başına düşen hava miktarı (metreküp/saat) | Yüksek yangın tehlikesi durumunda filtreleme | Düşük/orta yangın tehlikesi durumunda filtreleme |
0-50 kişiye kadar | 1.8 m3/saat | Kum filtre, G4 toz filtre, aktif karbon filtre | G4 toz filtre, radyoaktif filtre ve aktif karbon filtre |
51-150 kişiye kadar | 3 m3/saat | Kum filtre, G4 toz filtre, aktif karbon filtre | G4 toz filtre, radyoaktif filtre ve aktif karbon filtre |
150 kişiden fazla | 4.5 m3/saat | Kum filtre, G4 toz filtre, aktif karbon filtre | G4 toz filtre, radyoaktif filtre ve aktif karbon filtre |
