AJANSLAR -
Obeziteyle değil, yetersiz beslenmeyle bağlantılı olarak gelişen yeni bir diyabet türü artık resmi olarak tanınıyor. 'Tip 5 diyabet' adı verilen bu diyabet türü, on yıllardır gelişmekte olan ülkelerde gözlemleniyor, ancak üzerinde yeterli araştırma yapılmadığı için diğer diyabet türleriyle karıştırılıyordu. Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF), 8 Nisan'da Bangkok'ta düzenlenen Dünya Diyabet Kongresi'nde yapılan oylamayla bu hastalığı resmen tanıdı.
Genetikten gelen sessiz tehlike: Tip 5 diyabet
Tip 5 diyabet, diğer adıyla MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young), genetik geçişli bir hastalık. Genellikle ergenlik döneminde veya 20'li yaşların başında ortaya çıkan bu diyabet türü, ebeveynlerden birinde varsa çocukların yüzde 50 oranında taşıyıcı olma riski taşıyor.
Özellikle HNF1B genindeki bozulmalarla ilişkilendirilen bu diyabet türü, çoğu zaman Tip 1 diyabet türü ile karıştırılıyor. Tip 5 diyabet yalnızca kan şekeri dengesini değil, aynı zamanda böbrek fonksiyonlarını ve pankreas yapısını da etkileyebiliyor.
Yaklaşık 25 milyon kişiyi etkilediği öngörülüyor
Bu diyabet tipi obeziteyle ilişkili değil; aksine çoğunlukla vücut kitle indeksi 19’un altında olan, zayıf yapılı bireylerde görülüyor. Özellikle Asya ve Afrika’daki genç erkekler arasında yaygın olduğu belirtiliyor. Uzmanlara göre dünya genelinde yaklaşık 25 milyon kişinin bu formdan etkilenmiş olabileceği tahmin ediliyor.
Albert Einstein Tıp Fakültesi’nden Prof. Meredith Hawkins, Tip 5 diyabetin “tarih boyunca göz ardı edildiğini ve yanlış tanı konduğunu” belirtti. Hawkins, “Bu hastalık, birçok kişinin hayatını derinden etkileyen ama tanısı çoğu zaman atlanan ciddi bir sağlık sorunu” dedi.
Belirtileri kafa karıştırabilir
Tip 5 diyabetin belirtileri diğer diyabet türleriyle benzerlik taşıyor. Aşırı susuzluk, sık idrara çıkma, yorgunluk, kilo kaybı, bulanık görme ve iyileşmeyen yaralar ilk akla gelen belirtiler arasında. Ancak bu tablo, çoğu zaman Tip 1 ya da Tip 2 diyabetle karıştırılmasına neden oluyor. Kesin teşhis için genetik test gerekiyor. HNF1B mutasyonu gibi belirli genetik bozulmalar saptandığında Tip 5 diyabet tanısı konulabiliyor.
Tedavi yöntemi kökten değişecek
Tip 5 diyabetin en önemli özelliği, pankreastaki beta hücrelerinin insülin üretiminde ciddi bozulmaya uğraması. Bu nedenle hastalara Tip 1 diyabet teşhisi konulup insülin tedavisi uygulandığında, kan şekeri aşırı düşebiliyor ve bu durum hayati tehlike oluşturabiliyor.
Hawkins ve ekibi, 2022 yılında Christian Medical College iş birliğiyle bu diyabet türünün metabolik olarak Tip 1 ve Tip 2 diyabetten tamamen farklı olduğunu bilimsel olarak ortaya koydu. Bu buluşla birlikte hem tanı hem de tedavi sürecinin kökten değiştirilmesi gerekecek.
